Een boek dat meer verdient

Soms verdient een historische studie meer dan een moeilijk voor het geïnteresseerde publiek te vinden uitgave in semi eigen beheer en dat geldt zeker voor het boek Dordrecht, Stockholm, Londen, waarin historicus Dick Snijders de oorlogsjaren van zijn vader Willem en oom Cornelis (Kees) reconstrueert. Beide uit Dordrecht afkomstige broers waren zeelieden die in 1941 met succes in Zweden (Willem) en Finland (Cornelis) wisten te 'tippelen', dat wil zeggen te deserteren (drossen) van het door de Duitsers gevorderde schip waarop zij voeren. Beiden wisten via Stockholm Londen te bereiken, waar Cornelis in dienst kwam van de Koninklijke Marine en Willem van de koopvaardij.

Zoon, respectievelijk neef, Dick volgt gedetailleerd het wel en wee van beiden, die ondanks de grote verliezen op zee, met name op de trans-Atlantische route, de oorlog overleven, maar het boek is veel meer dan een reconstructie van de oorlogsjaren van Willem en Cornelis. Snijders past deze in in een beknopt, maar bijzonder goed gedocumenteerd verhaal over de strijd op zee en hij geeft heldere, historische achtergronden waar dat nodig is, bijvoorbeeld over de moeilijke positie van Zweden als neutrale mogendheid, in feite bijna geheel omringd door gebied dat door de Duitsers was bezet en de consequenties daarvan voor Engelandvaarders die via de 'noordelijke route' (de 'zuidelijke' liep via Frankrijk en Spanje) het Verenigd Koninkrijk trachtten te bereiken.

Dick Snijders baseert zich niet alleen op getuigenissen van betrokkenen of nabestaanden, maar ook op degelijk bronnenonderzoek in onder meer het Rijksarchief in Stockholm, het Nationaal Archief in Den Haag, het Koninklijk Huisarchief in Den Haag en een aantal regionale archieven, zoals dat te Rotterdam. Hij behandelt onder meer de werkwijze van de Nederlandse diplomatieke vertegenwoordiging in Stockholm, de rekrutering van Engelandvaarders in Londen voor de marine of koopvaardij, de manier waarop het (lucht)transport vanuit Zweden naar Engeland werd geregeld en de opvang van Nederlandse vluchtelingen in Zweden. 

Hij geeft informatie over de samenstelling en de diverse routes van de konvooien op de Atlantische Oceaan en die naar het strijdtoneel in Azië, alsmede de wijze waarop in verschillende fases van de oorlog de escortering van de konvooien werd georganiseerd. Dat leidt al met al tot een buitengewoon interessante beschrijving van de strijd op zee, vooral op de Atlantische route, waaruit aanvankelijk de Kriegsmarine zegevierend tevoorschijn leek te komen. Aan het eind van het boek geeft hij een aantal nuttige bijlagen, zoals een gedetailleerd overzicht qua tonnage en mensenlevens van de Nederlandse verliezen op de Atlantische Oceaan.

Samenvattend kan gezegd worden dat de studie naar de lotgevallen van de Engelandvaarders Cornelis en Willem Snijders heeft geleid tot een interessante, goed gedocumenteerde en uitvoerig geïllustreerde bijdrage aan de geschiedenis van de Nederlandse koopvaardij en marine tijdens de Tweede Wereldoorlog. Familie- en maritieme geschiedenis in één, geschreven in een boeiende stijl, want de auteur, die jarenlang docent geschiedenis was, blijkt ook nog een rasverteller. Dit boek verdient het om gelezen te worden, niet alleen door belangstellenden, maar vooral ook door vakhistorici.

Dick Snijders - Dordrecht, Stockholm, Londen. De lotgevallen van wee Engelandvaarders Cornelis en Willem Snijders. ISBN 978 90 827842 2 0. 140 p. Euro 17.95 (Zie: Dick Snijders)