Het Nederlands Instituut in Athene (NIA)

Een tijdje geleden spoorde ik van Thessaloniki naar Athene. Een prettige reis, want de intercity is comfortabel en heeft een luxe restauratiewagen. Hij voert je door prachtige landschappen en is een stuk veiliger dan de auto. Griekenland scoort in Europa heel hoog waar het gaat om dodelijke verkeersongelukken. Vandaar dat in de media regelmatig de term 'de oorlog op het asfalt' te horen is. Ontbijtend langs de Olympus, waarvan de top nog bedekt was door sneeuw, is een bijzondere ervaring, evenals het zitten in de restauratiewagen zelf, iets dat bij de NS tot het verleden behoort. 

Doel van de reis was het Nederlands Instituut in Athene, ofwel het NIA. Daar was ik te gast om onderzoek te doen voor mijn nieuwe boek. Het NIA is een wetenschappelijk instituut van waaruit voornamelijk archeologisch onderzoek wordt gedaan. Daarnaast organiseert men lezingen, cursussen en een zomerschool. Behalve archeologen kunnen er ook wetenschappers uit andere disciplines terecht, bijvoorbeeld historici zoals ik. Het NIA heeft een paar mooie gastenkamers, met een goed geoutilleerde keuken. Je kunt er desnoods maanden voor onderzoek doorbrengen. Ik kon met twee weken gretig gebruik van de uitstekende bibliotheek volstaan. 

Mijn kamer lag aan de binnentuin van het negentiende-eeuwse stadspaleis, waarin het NIA zit. Een oase van rust in het drukke Athene, hoewel de Akropolis letterlijk om de hoek ligt. Mooier en centraler kan niet. Ik heb daarom niet alleen uitstekend kunnen werken, ik kon in de avonden genieten van de sfeervolle wijk Plaka, enerzijds toeristisch, anderzijds nog echt Grieks, als je de juiste plekjes maar weet. Toegegeven, ik ben meer gecharmeerd van Thessaloniki, maar 's avonds eten in restaurant Zorbas, waar ik steeds als ik in Athene kom als een verloren zoon word verwelkomd, is een genot waar ik niet snel genoeg van krijg.

Voor speciale gasten heeft het NIA op zolder een luxe appartement, de zogenaamde Frans van Hasselt-kamer. Genoemd naar de welhaast legendarische journalist en schrijver, die van 1959 tot zijn overlijden in 2011 correspondent was voor het NRC-Handelsblad en enkele omroepen. Pensioengerechtigd of niet, Frans bleef op zijn post. Voor mij was hij niet alleen een vaderlijke vriend, waarmee ik mij graag in het Atheense uitgaansleven stortte, maar ook een vraagbaak over de Griekse geschiedenis. Hij was van huis uit historicus en uitstekend op de hoogte van wat in Griekenland speelde. Hij was ook kritisch, daarom werd hij na de staatsgreep in 1967 direct het land uitgezet. Tot de val van de dictatuur, in 1974, woonde hij in Istanbul.

Frans van Hasselt wordt niet alleen geëerd in het NIA. Wie Zorbas bezoekt ziet rechts van de ingang een foto van hem met een Nederlandse en Griekse levensbeschrijving. Frans was stamgast bij Zorbas, waar hij dagelijks at en waar hij vrienden en bekenden ontving. Ik heb mooie herinneringen aan de avonden samen met Frans en mijn vrouw Stella, en na haar overlijden met hem alleen. Die leidden als ik van Zorbas naar het NIA terug wandelde weleens tot een beetje weemoed, want ik mis die twee nog vaak

Eerder gepubliceerd in Griekenland Magazine, herfst 2019.

Foto's: auteur