De verrassende geschiedenis van een huis

In het najaar van 2018 verscheen Dijkbewaking, het jongste deel in de serie literaire dagboeken die ik bij uitgeverij Liverse publiceerde. Daarin maak ik op maandag 5 januari 1981 melding van het feit dat mijn vrienden Ton & Nelly van Dalen en Gerard Bouma een huis hebben gekocht in de Wijnstraat te Dordrecht: "Het schijnt een groot pand te zijn, gekocht van een zonderling, waar veel aan verbouwd moet worden." Toen ik er niet veel later een kijkje ging nemen, schrok ik van de enorme berg werk die zou moeten worden verzet om het pand bewoonbaar te maken. 

We zijn inmiddels 38 jaar verder en het huis, dat toen het aanzien van een ruïne had, is beetje bij beetje getransformeerd tot een prachtig gerestaureerd herenhuis. Mijn vrienden wonen er nog steeds en ik hoop dat dat nog lang zo zal blijven. Dat het huis een buitengewoon verrassende geschiedenis blijkt te bezitten, wist niemand nog in 1981. Wel was duidelijk dat het om een pand van indrukwekkende leeftijd ging, waarin sporen waren te zien die teruggingen tot de zestiende eeuw. Hoe indrukwekkend en verrassend de geschiedenis van Vin de Vent, zoals de nieuwe bewoners het noemden, is, blijkt uit het boek Verborgen in Vin de Vent, geschreven door Angenetha Balm, Rosa Paasse en Jan Willem Boezeman, onderzoekers verbonden aan het Historisch Documentatie- en Kenniscentrum Augustijnenhof te Dordrecht.

Het boek is een fascinerende reis door de tijd, waarin we kennismaken met illustere bewoners als Cornelis Pietersz. van Beveren, de eerste gereformeerde burgemeester van Dordrecht, en zijn, voor de omwenteling van 1572 verboden, protestantse bijbel. Zo'n geschrift na de komst van Alva (1567) naar de Nederlanden in bezit hebben, was levensgevaarlijk, zeker in een stad als Dordrecht, waar de schout, Johan van Drenckwaert, nogal fanatiek jacht maakte op ketters. Die liepen groot risico te worden terechtgesteld. Dat een aantal van hen de dans ontsprong is mede te danken aan Cornelis van Beveren en zijn gezin. Het bezit van die bijbel moest zorgvuldig geheim worden gehouden. Als het moest, kon hij worden verstopt in een met lood bekleed kistje, dat in de rookkast in de schoorsteen kon worden verborgen. Na een eeuwenlange omzwerving langs talloze erfgenamen van de Van Beverens, is de bijbel, dankzij het noeste speurwerk van de onderzoekers van het Augustijnenhof, teruggevonden. Resten van de rookkast zijn, na afbraak van de schoorsteen, door de huidige bewoners bewaard. Beiden zijn op het ogenblik te zien in het Dordrechts Museum op de tentoonstelling Werk, bid en bewonder, die nog tot eind mei duurt.

Andere illustere bewoners zijn ondermeer enkele leden van de familie Diodoti, waarvan er één afgevaardigde namens Genève was op de Synode van Dordrecht (1618/19), een theoloog die zich achter de geruchtmakende executie van Johan van Oldenbarnevelt (1619) schaarde en waarvan een nazaat het legaat beschikbaar stelde waaruit het schitterende, gouden avondmaalservies in de Grote Kerk werd bekostigd. Een legaat dat zo ruim was, dat er ook nog twee zilveren serviezen af konden, voor respectievelijk de Augustijnenkerk en de Nieuwkerk. In de 19e eeuw woonde het liberale lid der Tweede Kamer J.P. Bredius enige tijd in het huis. Ook minder illustere bewoners spelen een interessante rol in de geschiedenis van Vin de Vent.

Het boek is bijzonder fraai geïllustreerd, de bouwgeschiedenis van het pand is minutieus onderzocht en gedocumenteerd. Enkele uitgebreide boedelbeschrijvingen zijn voor de leek misschien wat droog om door te nemen, maar trakteren de historicus op een gedetailleerde blik op de maatschappelijke status van de betrokkenen. Niet alleen de illustraties verlevendigen Gevonden in Vin de Vent, dat doen ook de talloze citaten uit koopakten en testamenten. 

Voor mij persoonlijk bevat het boek een kleine, maar ontroerende verrassing, toen ik op een foto op bladzijde 72 prominent mijn in 2007 overleden geliefde Stella tegenkwam. Eerlijk gezegd baal ik een beetje van het feit dat mijn eigen huis slechts van 1914 dateert, dus een geschiedenis van niks heeft, want je zou maar het geluk hebben dat er zo'n verrassend verhaal over je woning boven water komt.

Angenetha Balm, Rosa Paasse, Jan Willem Boezeman - Verborgen in Vin de Vent. ISBN 9789463867535. Euro 19,95.